5x Werelderfgoed in Pas-de-Calais

Voor een gebied van slechts 6.700 km2, heeft Pas-de-Calais een opvallend groot aantal locaties op de Werelderfgoedlijst. In 2023 zijn ook de herdenkingsplaatsen van WOI toegevoegd. Wat betekent dat in het departement nu rond maar liefst 5 verschillende thema’s en gelegen op tientallen verschillende plekken Unesco-monumenten zijn. Ontdek ze hier!

Pas-de-Calais is zo groot als de Nederlandse provincies Brabant en Zeeland bij elkaar opgeteld. Qua oppervlakte een overzichtelijk gebied dus: je rijdt in 1,5 uur van de oostgrens, in de omgeving van Arras, naar de Opaalkust in het westen.

Bijzonder dus dat deze relatief compacte streek maar liefst 5 verschillende Unesco-benoemingen in de wacht heeft gesleept. De recentste was in september 2023, toen de WOI-gedenklocaties van Noord-Frankrijk op de Werelderfgoedlijst zijn gezet. Hier een overzichtje van alle huidige Unesco-locaties in Pas-de-Calais.

1. Belforten in 6 steden

In 2005 voegde Unesco 23 belforten in (hoofdzakelijk) Noord-Frankrijk toe aan de al sinds 1999 beschermde groep van 32 Belgische belforten. Daarvan bevinden zich 6 belforten in Pas-de-Calais: in Arras, Béthune, Aire-sur-la-Lys, Boulogne-sur-Mer, Calais, Hesdin. Deze wachttorens werden gebouwd vanaf de 12^e eeuw tot de 20^ste eeuw en bestaan in verschillende architectuurstijlen (gotiek, renaissance, barok). Hun oorspronkelijke functie was tweeledig. Het waren zowel functionele uitkijktorens als symbolen voor de macht en rijkdom van de Frans-Vaamse steden tijdens de middeleeuwen. De meeste kun je bezoeken en beklimmen. Lees ook dit artikel over de belforten

2. De citadel van Vauban in Arras 

In 2008 zijn de 12 Franse forten en andere bouwwerken van Vauban collectief op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Vauban (1633-1707) was de militaire architect van Lodewijk de Veertiende. Vauban’s innovatieve verdedigingswerken hebben een belangrijk stempel gedrukt op de militaire architectuur in heel Europa, tot ver in de 19^e eeuw. Eén van deze door Unesco geselecteerde bouwwerken is de citadel van Arras, die Vauban aanlegde van 1668 tot 1670. Het stervormige fort werd nooit aangevallen en kreeg daardoor de bijnaam ‘La Belle inutile’ (de mooie nutteloze). Je kunt er mooi wandelen tussen de 17^e-eeuwse kazernes en andere gebouwen, over de vestingmuren, en in de groenplekken en het park van de citadel. Lees hier meer over een bezoek aan Arras

3. De mijnstreek rond het Louvre-Lens 

Sinds 2012 zijn 109 locaties in het Noord-Franse mijnbekken toegevoegd aan de monumentenlijst van Unesco. Het gaat om plekken die emblematisch zijn voor dit gebied waar ruim 3 eeuwen lang steenkool is gewonnen. Zoals vroegere mijnschachten, steenbergen (terrils), steenkoolfabrieken en ook de woonwijken van de mijnwerkers. Unesco heeft deze plekken aangemerkt als ‘evolutief en levend’ erfgoed, dus de locaties hoeven niet exact te blijven zoals ze waren, maar ze moeten wel in stand blijven en het mijnverleden vertellen. Er zijn 5 hoofdlocaties: La Base 11/19 (mijnschachten, fabrieksterrein en terrils vlak bij Lens), Le 9-9bis (vroegere mijn, arbeiderswijk), Le Cité des Electriciens (arbeiderswijk bij Béthune), het Centre Historique Minier in Lewarde (museum) en Arenberg Creative Mine (mijn en fabrieksterrein, nu cultureel centrum). Lees ook: Highlights van de mijnstreek

4. Het moeras- en waterland van de Audomarois bij Saint-Omer

In 2013 heeft Unesco de het moeras Audomarois (22.300 hectare) uitgeroepen tot een Bio-reservaat. Er zijn in Frankrijk slecht 16 andere van dit soort Man and Biosphere-gebieden, zoals de Camargue, de Cevennen, de Luberon, de Vogezen en de Dordogne-vallei. Unesco beschermt op deze manier ecosystemen waar de natuur en traditionele leefgewoontes van de mens nauw verbonden zijn. In de Audomarois betekent dit dat zowel de veelzijdige flora en fauna, de historische vorm van dit mensgemaakte gebied, als de beroepen die ermee verbonden zijn (rietvlechters, botenmakers, landbouwers), bescherming moeten krijgen. Alle mogelijke activiteiten voor toeristen worden daarop aangepast. Lees ook: Rondvaren in de Audomarois

5. WOI-locaties in Noord-Frankrijk

In 2023 heeft Unesco 139 Franse en Belgische locaties die herinneren aan de Eerste Wereldoorlog opgenomen als Werelderfgoed. De regio Hauts-de-France telt totaal 43 van deze begraafplaatsen en monumenten en daarvan liggen 14 gedenkplaatsen in Pas-de-Calais. De bekendste locaties daarvan zijn de begraafplaats en het monument van Notre-Dame-de-Lorette, het Canadese Memorial van Vimy en de militaire begraafplaats van Etaples-sur-Mer. Al deze indrukwekkende gedenkplaatsen herinneren aan de vele duizenden soldaten die sneuvelden tussen 1914 en 1918, toen op dit grondgebied enkele van de bloedigste gevechten leverden van de Eerste Wereldoorlog plaatsvonden. Lees ook: WOI-denkplekken en musea